Πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν τους σοβαρούς κινδύνους της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για την ανθρώπινη υγεία, με έμφαση στους βλαβερούς ρύπους που προέρχονται από γεωργικές δραστηριότητες και την καύση ορυκτών καυσίμων. Οι επιπτώσεις αυτές αφορούν ειδικότερα τα παιδιά, καθώς έρευνα του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Environmental Health Perspectives, αποκάλυψε ότι οι ρύποι συνδέονται με την κακή μνήμη και μειωμένη ικανότητα μάθησης σε παιδιά εννιά και δέκα ετών. Στη συγκεκριμένη μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 8.500 παιδιά από τις ΗΠΑ, βρέθηκε πως η έκθεση σε μικροσωματίδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης που περιέχουν νιτρικό αμμώνιο επηρεάζει αρνητικά τις γνωστικές τους επιδόσεις.
Το νιτρικό αμμώνιο αποτελεί ένα βασικό συστατικό της ρύπανσης που σχηματίζεται όταν η αμμωνία, προερχόμενη κυρίως από γεωργικές δραστηριότητες, αντιδρά με νιτρικό οξύ από καύση ορυκτών καυσίμων στην ατμόσφαιρα. Τα μικροσωματίδια PM2,5, στα οποία συχνά περιέχεται το νιτρικό αμμώνιο, μπορούν να διαπεράσουν βαθιά στους πνεύμονες και να εισέλθουν στο κυκλοφορικό σύστημα, επηρεάζοντας πολλαπλά συστήματα του οργανισμού, όπως το νευρικό και το ενδοκρινικό σύστημα.
Επιπρόσθετα, ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας καταδεικνύει ότι η ρύπανση από ορυκτά καύσιμα είναι ένας από τους βασικούς κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία, καθώς συνδέεται με διάφορα νοσήματα και διαταραχές. Σύμφωνα με άρθρο στο The New England Journal of Medicine, το οποίο συνόψισε πρόσφατα στο Facebook ο Διευθυντής Υγειονομικού του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, Δρ. Δημήτρης Χατζηγεωργίου, η ρύπανση του περιβάλλοντος κατατάσσεται πλέον ως η κύρια αιτία πρώιμου θανάτου παγκοσμίως, με τα ορυκτά καύσιμα να είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας. Το άρθρο αυτό υπογραμμίζει πως η ανθρώπινη έκθεση σε επιβλαβείς χημικές ουσίες των ορυκτών καυσίμων είναι συνεχής, καθώς αυτές εντοπίζονται στον αέρα, το νερό, τα τρόφιμα, ακόμα και σε καθημερινά προϊόντα.
Οι χημικές ουσίες που συνδέονται με τα ορυκτά καύσιμα χαρακτηρίζονται συχνά ως ενδοκρινικοί διαταράκτες, δηλαδή παρεμβαίνουν στις ορμονικές λειτουργίες του οργανισμού. Αυτές οι ουσίες ενέχουν κινδύνους για καρκίνο, νευροαναπτυξιακές διαταραχές, καθώς και για υπογονιμότητα, ειδικά όταν η έκθεση λαμβάνει χώρα κατά την εμβρυϊκή περίοδο ή σε πρώιμα στάδια της ανάπτυξης των παιδιών.
Οι επιστήμονες και οι αρμόδιοι οργανισμοί υγείας προτείνουν πρακτικούς τρόπους για τη μείωση της έκθεσης σε τοξικές χημικές ουσίες. Οι συστάσεις αυτές αφορούν τη διατροφή, τη χρήση προϊόντων και τον τρόπο ζωής, ώστε να περιοριστεί η πρόσληψη και η επαφή με επιβλαβείς ρύπους.
Προτάσεις για μείωση της έκθεσης σε τοξικές χημικές ουσίες
- Διατροφικές Συνήθειες:
- Κατανάλωση λιγότερου κρέατος και περισσότερων φρούτων, λαχανικών και προϊόντων ολικής άλεσης, με έμφαση σε οργανικά προϊόντα όπου είναι διαθέσιμα.
- Πλύσιμο των φρέσκων προϊόντων όπως τα φρούτα και οι σαλάτες με επιμέλεια.
- Αποφυγή κατανάλωσης τροφών επιβαρυμένων με τοξικές ουσίες, όπως ψάρια που περιέχουν υψηλά επίπεδα υδραργύρου, όπως ο τόνος και ο σολωμός.
- Περιορισμός κατανάλωσης λιπαρών τροφών και έτοιμων συσκευασμένων γευμάτων, καθώς ενδέχεται να περιέχουν επιβλαβείς χημικές ουσίες.
- Προτίμηση σε γυάλινα, κεραμικά ή μεταλλικά δοχεία για αποθήκευση τροφίμων αντί για πλαστικά, τα οποία ενδέχεται να εκλύουν τοξικά κατά τη θέρμανση.
- Προϊόντα Καθαρισμού και Καθημερινής Χρήσης:
- Χρήση μη τοξικών προϊόντων καθαρισμού, όπως σόδα φαγητού, ξύδι και λεμόνι, που δεν περιέχουν πτητικές οργανικές ενώσεις.
- Υιοθέτηση της μεθόδου του υγρού καθαρισμού, με βρεγμένο πανί ή σφουγγαρόπανο για επιφάνειες και δάπεδα, ώστε να μειώνεται η σκόνη και οι βλαβερές ουσίες.
- Αφαίρεση των παπουτσιών πριν την είσοδο στο σπίτι, περιορίζοντας έτσι τους εξωτερικούς ρύπους που εισέρχονται στον εσωτερικό χώρο.
- Περιορισμός της χρήσης τοξικών προϊόντων για την καταπολέμηση εντόμων, προτιμώντας εναλλακτικές μεθόδους όπως η χρήση σίτας στα παράθυρα και η αποφυγή στάσιμων νερών.
- Αποφυγή στεγνού καθαρισμού των ρούχων, που ενδέχεται να αφήνει υπολείμματα τοξικών ουσιών, και προτίμηση του υγρού καθαρισμού.
- Επιλογή προϊόντων εσωτερικής χρήσης, όπως αποσμητικά χώρου, που δεν περιέχουν πτητικές οργανικές ενώσεις, καθώς και μη τοξικών προϊόντων για προσωπική φροντίδα χωρίς paraben και με ουδέτερα αρώματα.
- Ασφάλεια στην Εργασία:
- Ειδικές συστάσεις για γυναίκες σε εγκυμοσύνη που εργάζονται σε περιβάλλοντα με τοξικές ουσίες, όπου συνίσταται αλλαγή καθηκόντων ή εργασιακών όρων ώστε να αποφεύγεται η έκθεση.
- Αξίωση για πληροφόρηση και εκπαίδευση των εργαζομένων που εκτίθενται σε τοξικές ουσίες, καθώς και η παροχή υποκατάστατων ή προστατευτικού εξοπλισμού όπου είναι αναγκαίο.
- Συνιστάται, επίσης, αλλαγή ρούχων και ντους αμέσως μετά την επιστροφή στο σπίτι, καθώς και διατήρηση των ενδυμάτων εργασίας ξεχωριστά από άλλα μέλη της οικογένειας.
Ο Δρ. Χατζηγεωργίου επισημαίνει τη σημασία της ευαισθητοποίησης και της δράσης της ιατρικής κοινότητας για την αναγνώριση και ενημέρωση του κοινού σχετικά με τους κινδύνους της ρύπανσης και την ανάγκη για άμεσες παρεμβάσεις. Ο στόχος είναι η διαφύλαξη της υγείας και, κατά συνέπεια, της ίδιας της επιβίωσης του ανθρώπινου είδους, απέναντι στους σοβαρούς περιβαλλοντικούς κινδύνους που επιφέρει η αλόγιστη χρήση τοξικών χημικών και η συνεχιζόμενη χρήση ορυκτών καυσίμων.
